Đồng Bào Dân Tộc

Cội nguồn và cư trú

• Tây Nguyên nằm trên dãy Trường Sơn, cao nguyên trung phần Việt Nam, với các cao nguyên Kon Tum, Pleiku, Đắk Lắk, M’Đrăk, Lâm Viên, Di Linh.
  
  

• Các dân tộc bản địa thuộc hai ngữ hệ chính: Nam Đảo (Malayo-Polynesian) (Ê Đê, Gia Rai…) và Môn – Khmer (Ba Na, M’nông, Xơ Đăng, Cơ Ho…).
  
  

• Tổ tiên cư trú lâu đời, sớm thích nghi với điều kiện núi rừng, hình thành các làng (plây, buôn) làm đơn vị cộng đồng.
  
  

Giao thương và kháng chiến

• Từ xưa đã có giao thương với đồng bằng duyên hải qua các tuyến đường cổ.
  
  

• Trong kháng chiến chống Pháp và Mỹ, Tây Nguyên là chiến trường chiến lược (Đường mòn Hồ Chí Minh, chiến dịch Tây Nguyên 1975).

Nhà ở

• Nhà rông (Ba Na, Gia Rai): sàn cao, mái nhọn, là trung tâm sinh hoạt cộng đồng.
  
  

• Nhà dài (Ê Đê, M’nông): có thể dài hàng chục mét, nơi nhiều thế hệ cùng ở.
  
  

Trang phục

• Chủ yếu bằng vải thổ cẩm tự dệt, hoa văn gắn với núi rừng, sông suối, tượng trưng cho tín ngưỡng và tầng lớp xã hội.
  
  

Ẩm thực

• Cơm lam, rượu cần, thịt nướng, cá suối… gắn với lối sống du canh du cư xưa.

Tín ngưỡng – lễ hội

• Mang đậm yếu tố vạn vật hữu linh, thờ Yàng (thần tối cao).
  
  

• Lễ hội tiêu biểu: đâm trâu, mừng lúa mới, mừng nhà rông, bỏ mả… phản ánh chu kỳ nông nghiệp và đời sống tâm linh.
  
  

Âm nhạc – sử thi

• Không gian cồng chiêng Tây Nguyên đã được UNESCO công nhận là Di sản phi vật thể đại diện của nhân loại.
  
  

• Sử thi như Đam San, Xinh Nhã, Đăm Di là kho tàng văn học dân gian quý giá.
  
  

Nghệ thuật điêu khắc

• Tượng nhà mồ bằng gỗ mộc mạc, diễn tả cảnh sinh hoạt, tình yêu, sự nối tiếp giữa người sống và người đã khuất.

• Canh tác: rẫy (lúa rẫy, bắp, khoai), chăn nuôi, săn bắt, hái lượm.
  
  

• Quan hệ cộng đồng: buôn, plây hoạt động như một “nhà lớn” – mọi việc quan trọng đều bàn bạc chung.
  
  

• Luật tục: quy định hôn nhân, đất đai, giải quyết tranh chấp, giữ gìn rừng.